Brachial pleksus; insan vücudunda bulunan bir sinir ağını tanımlar. Bu ağın içinde boyun ve sırt omurlarından çıkan sinirler (çoğunlukla C5-C6-C7-C8-T1 bazen C4 ve T2 ) birbirleriyle bağlantılar kurarak aşağı bölgelere doğru devam ederler.
👉🏻Koltuk altı bölgesine denk gelen brachial pleksustan çıkan sinirler omuz, omuz çevresi, kürek kemiği, kol ve el bölgesindeki kasların uyarım almasını sağlar. Aynı zamanda bu bölgelerdeki duyulardan da yine bu ağdan çıkan sinirler sorumludur.
‼️Bu sinir ağının çeşitli sebeplerden dolayı hasar görmesi sonucu brachial pleksus lezyonu dediğimiz tablo ortaya çıkar. Oluşan hasarın lokasyonu ve şiddeti gibi faktörlere göre etkilenen taraf üst ekstremitede (uzuvda) çeşitli motor (kas aktivitesi) ve duyu kayıpları görülebilir.
Doğumsal Brachial Pleksus Lezyonu Sebepleri ve Risk Faktörleri
-İleri veya erken anne yaşı ( <20 yaş veya >35 yaş)
-Annede diyabet
-Obezite ve gebelikte aşırı kilo alımı
-Daha önceki brachial pleksus hasarı hikayesi
-Anne pelvis çapının dar olması
-Bebeğin kilolu olması
-Zor doğum hikayesi
-Bebeğin ters gelmesi (makat gelişi)
-Doğumda boyun bölgesinin aşırı traksiyona maruz kalması veya klavikula (köprücük kemiği) kırılması
-Doğumun ikinci evresinin uzaması (rahim ağzının açılması ile bebeğin doğumu arasında geçen evrenin uzaması)
-Doğumun asiste edilmesi
Belirtileri
Doğumsal brachial pleksus hasarlarında belirtiler etkilen lokasyona ve etkilenimin şiddetine göre farklılıklar göstermekle birlikte aşağıdaki belirtiler brachial pleksuta meydana gelen bir hasarı düşündürür.
-Yenidoğanda etkilenen tarafta diğer tarafa göre daha az hareket veya hareketsizlik
-Etkilenen üst ekstremitede duyu kayıpları
-Kollar arasında renk farkı
-Erken gelişen el tercihi (sürekli tek taraflı el kullanımı)
-Omuzlar arasında asimetri
-Bir kolun diğerine göre daha yumuşak olması
-El-el bileği bölgesinde kas kuvvet zayıflığı veya kaybı
-Kürek kemiğinin hareket mekanizmasının bozulması
-İlerleyen dönemde kaslarda sertlikler, kısalıklar vb. ikincil problemler
-Özellikle alt bölgelerin hasarlanması ile oluşan Horner sendromu ( göz kapağı düşüklüğü)
Doğumsal Brachial Pleksus Hasarı sonrası oluşabilecek problemler
-Omuz, kürek kemiği çevresi, kol, önkol ve el-el bileği bölgelerinde kuvvet azalması veya kaybı oluşabilir. Aynı bölgelerde duyuların zayıflaması veya kaybolması görülebilir.
-Etkilenimin seviyesi ve şiddetine göre elin ağza götürülmesi,elin bel ve kalça civarlarında kullanılması, kolun başüstü seviyeye gelmesi, kürek kemiğinin kontrolü,dirseğin bükülmesi veya kilitlenmesi, elin avuç içi veya tersi yönünde hareket ettirilmesi olumsuz etkilenebilir.
-El içi kasların etkilenmesi durumunda ince motor becerilerin zayıflaması söz konusu olabilir
-Eklem yapılarında gelişmeme veya bozulmalar görülebilir. Özellikle omuz başının yetersiz mobilitesi, kolun kürek kemiği ile birleştiği ekleminin gelişmemesi, kürek kemiğinin çıkık görüntüsü, dirsekte radius başının yukarı yönde çıkması, el bileğindeki bozulmalar gibi eklem problemleri oluşabilir.
-Etkilenen tarafın tercih edilmemesi ve/veya el farkındalığının azalması sebebiyle diğer gelişim basamaklarında (desteksiz oturma, emekleme ayakta durma, yürüme vb.) gecikmelere yol açabilir.
-Özellikle sinir ağının alt bölgelerinin etkilenmesine bağlı göz kapağında düşüklük görülebilir. (Horner Sendromu)
Brarchial Pleksus yaralanmaları etkilenen sinir köklerine, etkilenen sinirlerin anatomik yerleşimine ve sinir yaralanmasının şiddetine göre sınıflandırılmaktadır.
Narakas Sınıflandırılması
Tip 1 Erb Felci C5-C6
Tip 2a Erken El bileği ekstansiyonu ile geniş tutulumlu Erb Felci C5-C6-C7
Tip 2b Erken El bileği ekstansiyonu olmayan geniş tutulumlu Erb Felci C5-C6-C7
Tip 3 Tam Felç C5-C6-C7–C8-T1
Tip 4 Horner Sendromu ile birlikte tam felç C5-C6-C7-C8-T1
Anatomik yerleşime göre sınıflandırma
Üst Brachial Pleksus Yaralanmaları C5-C6
Orta Brachial Pleksus Yaralanmaları C7
Alt Brachial Pleksus Yaralanmaları C8-T1
Total Brachial Pleksus Yaralanmaları C5-C6-C7-C8-T1
Bunlarla birlite sinirin yaralanma şiddetine göre yapılan sınıflandırmalar da vardır.
Değerlendirme
Doğumsal Brachial Pleksus Yaralanmaları sonucunda oluşan tablo dikkatli bir şekilde değerlendirilmelidir.
Hikaye, yaralanma mekanizmasının bilinmesi, varsa eşlik eden problemlerin tespiti veya risk faktörlerinin belirlenmesi önemlidir.
Değerlendirme dikkatli ve hassas bir gözlem ile başlar.
Gözlemde ;
Eklem hareketleri
Postür analizi
Her iki ekstremitenin kullanım farklılıkları,
Üst ekstremitelerin pozisyonu ve asimetrinin varlığı, eklem dizilimleri gibi konular değerlendirilir.
Etkilenen tarafta oluşabilecek renk değişiklikleri, uzunluk farklılıkları gibi durumların varlığı gözlemlenir.
Ayrıca gözlem ile çocuğumuzun normal gelişim basamakları açısından da bilgi toplanır.
Değerlendirmenin devamında,
Bireyin yaşına ve gelişim basamağına uygun yöntem ile aktif normal eklem hareketleri değerlendirilir.
Refleks ve reaksiyonların varlığı incelenir.
Kas kuvveti ölçümleri yapılır.
Eklem yapıları ve kas sertlikleri değerlendirilir.
Fonksiyonel olarak etkilenen tarafın kullanımı analiz edilir.
Duyu değerlendirmesi yapılır.
Bu kapsamlı değerlendirme neticesinde hasıl olan ihtiyaçlara yönelik egzersiz programı oluşturulur. Egzersizler bireye özgü ve değişen koşullara göre dinamik bir yapıda olmalıdır.